هورمون درمانی در یائسگی به منظور تعدیل و بهبود سطح هورمونها در این دوران انجام می‌شود. این درمان با هدف کاهش علائم ناشی از اختلال در تولید هورمون‌های انجام می‌شود. درمان هورمونی در این دوران ممکن است به صورت مصرف داروهای خوراکی، تزریقی و … باشد در این مقاله به بررسی کامل این روش درمانی می‌پردازیم.
انواع هورمون درمانی در یائسگی
هورمون درمانی با استفاده از هورمون استروژن و پروژسترون انجام می‌شود تا عوارض و علائم یائسگی را کاهش دهد. هورمون درمانی انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد:
بیشتر بخوانید: یائسگی زودرس
استروژن
استفاده از استروژن می‌تواند به کاهش علائمی نظیر گُرگرفتگی‌های شبانه، خشکی واژن، درد در واژن و کاهش تراکم استخوان کمک کند. هورمون استروژن به صورت‌های مختلفی برای درمان عوارض یائسگی استفاده می‌شود:
قرص استروژن
انواع بسیار متفاوتی از قرص‌های خوراکی استروژن در بازار وجود دارد که بسیار شبیه به استروژن طبیعی تولید شده توسط تخمدان‌ها است.
برچسب‌های استروژن
استفاده از برچسب‌های پوستی استروژن بسیار مورد استقبال است زیرا عوارض جانبی کمتری به دنبال دارد و معمولا آن را به قرص‌های خوراکی ترجیح می‌دهند. این چسب‌ها باید هر چند روز یکبار تعویض شوند.
استروژن واژینال
یکی دیگر از انواع داروهای هورمون درمانی یائسگی، استروژن واژینال است که به صورت قرص، حلقه و کرم در بازار وجود دارد. دوزهای بسیار پایین استروژن واژینال برای درمان خشکی واژن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پروژسترون
هورمون پروژسترون به همراه استروژن برای جلوگیری از اثرات جانبی مثل ترشحات و پیشگیری از احتمال سرطان رحم در دوران یائسگی استفاده می‌شود. پروژسترون‌ها شامل انواع خاصی هستند که عبارتند از:
قرص خوراکی پروژسترون
قرص‌های خوراکی پروژسترون از ذرات بسیار کوچک هورمون طبیعی تشکیل شده‌اند. این قرص‌ها اثر منفی بر روی چربی خون ندارد بنابراین می‌تواند انتخاب مناسبی برای زنان با کلسترول بالا باشد.
پروژسترون داخل رحم
پروژسترون داخل رحم یکی دیگر از داروهای درمانی در دوران یائسگی است. برخی وسایل داخل رحمی مانند آی یو دی (IUD) که معمولا به منظور پیشگیری از بارداری استفاده می‌شود در تولید هورمون پروژسترون کمک کننده هستند بنابراین پروژسترون‌های داخل رحمی اگر به صورت همزمان با استروژن در دوران یائسگی استفاده شود می‌تواند از ابتلا به سرطان رحم پیشگیری کند.
مدت زمان هورمون درمانی در یائسگی
مدت زمانی که به هورمون درمانی در یائسگی نیاز است به موارد مختلفی از جمله سطح علائم ناشی از یائسگی، نوع و استفاده از هورمونها و واکنش فرد به درمان بستگی دارد. همچنین، ممکن است در طول زمان نیاز به تنظیمات و تغییرات در دوز هورمونی وجود داشته باشد.
برخی از افراد ممکن است این درمان را تا زمانی که علائم آنها تحت کنترل قرار گرفته باشد، ادامه دهند.
هر چند، پزشکان توصیه می‌کنند که هنگام استفاده از هورمون درمانی در یائسگی، به صورت دوره‌ای این درمان را بازنگری کنند و اینکه آیا هنوز نیاز به مصرف آن وجود دارد یا خیر را ارزیابی کنند. برخی از زنان ممکن است تصمیم بگیرند که به تدریج از مصرف هورمونها را کاسته یا آن را قطع کنند.
همچنین، در مواردی که هورمون درمانی به عنوان جلوگیری از افت تراکم استخوان تجویز شده است، ممکن است پزشک تا زمانی که خطر افت تراکم استخوان و آسیب‌های مرتبط با آن وجود دارد، ادامه درمان را توصیه کند.
خطرات هورمون درمانی در یائسگی
هورمون درمانی در یائسگی مزایا بسیاری دارد اما می‌تواند خطراتی نیز به همراه داشته باشد در ادامه به تعدادی از خطرات مهم هورمون درمانی در یائسگی اشاره شده است.
افزایش خطر سرطان
مصرف بلند مدت هورمون‌های استروژن و پروژسترون ممکن است باعث افزایش خطر برخی از انواع سرطانها از جمله سرطان سینه و رحم شود. البته این خطر احتمالی، پس از چند سال مصرف قابل مشاهده است.
بیشتر بخوانید: درمان سرطان رحم
کاهش تراکم استخوان پس از قطع درمان
هنگام قطع هورمون درمانی، خطر افت تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی استخوان افزایش پیدا می‌کند.
اختلالات خواب
هورمون درمانی ممکن است به علت افزایش گُرگرفتگی‌های شبانه موجب بروز اختلالات خواب شود.
افزایش غلظت خون
برخی از زنان ممکن است با مصرف هورمون‌هایی که شامل استروژن است، دچار خطرات اختلالات خونی مانند لخته‌های خونی شوند.
سوء هاضمه
هورمون درمانی ممکن است در بعضی از افراد تاثیرات جانبی بر سیستم گوارشی داشته باشد و فرد را دچار سوء هاضمه یا نفخ کند.
اثرات روانی
برخی از زنان اثرات روانی نظیر تغییرات در مزاج، افسردگی یا اضطراب به دلیل هورمون درمانی را گزارش کرده‌اند.
زمان شروع هورمون درمانی در یائسگی
زمان مناسب برای شروع هورمون درمانی در یائسگی به عوامل مختلفی از جمله شدت و نوع علائم یائسگی، وضعیت سلامت کلی و ترجیحات شخصی بستگی دارد. تصمیم به شروع هورمون درمانی باید با مشاوره و توصیه پزشک اتخاذ شود. در ادامه چند نکته مهم برای درنظر گرفتن زمان شروع هورمون درمانی در یائسگی آورده شده است.
شدت علائم
اگر علائم یائسگی به حدی باشد که کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار داده و سبب اختلال در فعالیت‌های روزانه شود، پزشک ممکن است شروع هورمون درمانی را توصیه کند.
ترجیحات شخصی
ترجیحات شخصی شما نقش مهمی در تصمیم برای شروع هورمون درمانی ایفا می‌کند. برخی از زنان ممکن است تصمیم بگیرند که از راه‌های غیر هورمونی یا تغییرات در سبک زندگی برای مدیریت علائم یائسگی استفاده کنند.
سلامت عمومی
وضعیت سلامت فرد و وجود هر گونه بیماری یا شرایط پیش‌زمینه ممکن است در شروع هورمون درمانی تاثیرگذار باشد. پزشک باید وضعیت سلامتی فرد را ارزیابی کرده و تصمیم مناسبی برای درمان را اتخاذ کند.
فاصله زمانی از زمان آغاز یائسگی
شروع هورمون درمانی به مدت زمانی که از آغاز یائسگی گذشته است، بستگی دارد. شروع زودتر ممکن است به کنترل علائم کمک کند.
بیشتر بخوانید: درمان افتادگی رحم
اهداف فرد از درمان
هدف اصلی فرد از درمان نیز در این خصوص نقش دارد. برخی از زنان ممکن است بخواهند فقط علائم ناشی از یائسگی را کنترل کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به تاثیرات بلند مدت بر سلامتی استخوان‌ها، قلب و سایر ارگان‌ها توجه داشته باشند.
دلایل آغاز هورمون درمانی در یائسگی
تشخیص نیاز به هورمون درمانی برای یائسگی به عهده پزشک است و نیاز به ارزیابی دقیق و تحلیل وضعیت فرد دارد. اما برخی از علائم و نشانه‌ها ممکن است از دلایل آغاز هورمون درمانی باشد. در صورت تجربه هر یک از موارد زیر، مشاوره با پزشک توصیه می‌شود:
- گرمی‌های شبانه
- تغییرات در واژن
- اختلالات خواب
- افت تراکم استخوان
- تغییرات در سیکل قاعدگی
- کاهش لذت جنسی
مزایای هورمون درمانی در دوران یائسگی
هورمون درمانی در دوران یائسگی می‌تواند برخی از علائم ناشی از کاهش هورمون‌های تخمدان را کنترل کند و کیفیت زندگی زنان را بهبود بخشد. در ادامه به مزایای احتمالی هورمون درمانی در دوران یائسگی اشاره شده است:
- کنترل گرگرفتگی‌های شبانه
- کاهش اختلالات خواب
- حفظ سلامتی واژن
- کاهش اختلالات مزاج
- مدیریت علائم افسردگی و اضطراب
- حفظ تراکم استخوان
- کاهش خطرات قلبی
- بهبود زندگی جنسی
بیشتر بخوانید: درمان افتادگی مثانه
افراد نامناسب برای هورمون درمانی در یائسگی
هورمون درمانی ممکن است برای برخی از افراد مناسب نباشد و برخی شرایط موجب می‌شود که افراد برای استفاده از هورمون درمانی منع شوند. در زیر تعدادی از مواردی که ممکن است باعث نامناسب بودن هورمون درمانی برای فرد شوند، آورده شده است:
سابقه سرطان
افرادی که سابقه سرطان سینه یا رحم دارند، ممکن است برای آنها هورمون درمانی مناسب نباشد.
سابقه لخته‌های خونی
افرادی که سابقه غلظت خون دارند یا در معرض خطر لخته شدن خون هستند. نباید از هورمون درمانی در یائسگی استفاده کنند.
سابقه بیماری قلبی
برخی از افراد با سابقه بیماری قلبی و عروقی، ممکن است با استفاده از روش هورمون درمانی خطرات بیماری آنها افزایش پیدا کند.
سابقه سکته مغزی
افرادی که سابقه سکته مغزی دارند، باید از هورمون درمانی خودداری کنند.
تشنج‌ها
افراد دارای تشنج‌ها یا سابقه تشنج، باید از هورمون درمانی پرهیز کنند، زیرا ممکن است تشنج‌ها را تحریک کند.
نقص کبد
افراد با مشکلات جدی کبدی باید از انجام این روش درمانی خودداری کنند، زیرا هورمونها ممکن است بر کارکرد کبد تاثیر گذار باشند.
سابقه اضطراب و افسردگی
افرادی که سابقه اضطراب یا افسردگی دارند، باید با پزشک خود در خصوص استفاده از این روش درمانی مشورت کنند، زیرا هورمونها معمولا بر روی وضعیت روحی تاثیر دارد.
حساسیت
افرادی که حساسیت به هورمونها دارند یا به موادی که در هورمون درمانی استفاده می‌شود، حساسیت نشان داده‌اند، باید از این روش درمانی پرهیز کنند.
اقدامات لازم حین هورمون درمانی در یائسگی
زنانی که برایشان هورمون درمانی در دوران یائسگی تجویز می‌شود، باید همواره حین درمان این نکات را رعایت کنند:
- درمان با کمترین دوز موثر
- درمان در کوتاه ترین زمان موثر
- استفاده از هورمون درمانی کمتر از 5 سال
- حفظ وزن مناسب و پیشگیری از چاقی
- غربالگری منظم در خصوص سرطان سینه و رحم
- افزایش فعالیت فیزیکی
- رژیم غذایی مناسب و سالم
- پرهیز از استعمال دخانیات و مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- کنترل چربی و فشارخون
سولات متداول
نتیجه گیری
بسیاری از زنان از هورمون درمانی به عنوان راهی برای مدیریت علائم یائسگی مانند گُرگرفتگی‌های شبانه، خشکی و درد واژن و کاهش تراکم استخوان استفاده می‌کنند. مزایا و خطرات این روش درمانی برای هر فردی متفاوت است. همچنین تصمیم به شروع هورمون درمانی باید به صورت شخصی و بر اساس نیازها و شرایط فردی گرفته شود. بهتر است با پزشک خود در مورد مدت زمان مناسب برای هورمون درمانی و تغییرات لازم در طول زمان مشاوره کنید
